«Τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ»
Ολοκληρώθηκε με επιτυχία η 3η θεματική ενότητα (3/7/2020) με τίτλο «Τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ» στο πλαίσιο του Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου με τίτλο «Η Διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο», το οποίο διοργανώνεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet.
Συντονιστής του τρίτου σεμιναρίου ήταν ο Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Επιστημονικός Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet, Ιωάννης Στριμπής. Ως εισηγητές συμμετείχαν η κ. Ρεββέκα-Εμμανουέλλα Παπαδοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ο κ. Θεόδωρος Κατσούφρος, Ερευνητής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet και πρώην στέλεχος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κ. Αντωνία Ζερβάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ και η κ. Χρυσή Τσιρογιάννη, Ερευνήτρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet.
Τον λόγο έλαβε η πρώτη εισηγήτρια του σεμιναρίου, κ. Ρεββέκα-Εμμανουέλα Παπαδοπούλου, η οποία πραγματοποίησε εισαγωγική ομιλία για τα ζητήματα χωρικότητας του Δικαίου της ΕΕ. Εκκίνησε προσδιορίζοντας τον ιδιότυπο χαρακτήρα της ΕΕ ως ενός sui generis Διεθνούς Οργανισμού, του οποίου τα κράτη-μέλη είναι κυρίαρχα, αλλά παράλληλα έχουν μεταβιβάσει αρμοδιότητες σε πολλούς τομείς. Συνέχισε παραθέτοντας τους στόχους και τις πολιτικές της ΕΕ και ανέλυσε τους τρόπους λήψης αποφάσεων από τα αρμόδια όργανα, όπως είναι η συνήθης νομοθετική διαδικασία και η ειδική νομοθετική διαδικασία. Η εισηγήτρια έκανε ειδική αναφορά στο πεδίο εφαρμογής του Δικαίου της ΕΕ και στους επιμέρους «χώρους» εφαρμογής, και πιο αναλυτικά στην εσωτερική αγορά της ΕΕ, στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης και στη Νομισματική Ένωση.
Ο δεύτερος ομιλητής του σεμιναρίου, κ. Θεόδωρος Κατσούφρος, ανέλυσε τις διαφορετικές πτυχές των εξωτερικών θαλασσίων συνόρων της ΕΕ. Εκκίνησε την ομιλία του κάνοντας αναφορά στην έννοια των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, όπως ορίζεται στο άρθρο 52 της Συνθήκης για την ΕΕ, ότι δηλαδή τα εδάφη των κρατών μελών της δεν αποτελούν έδαφος της ΕΕ κατά κυριολεξία, αλλά κατά «πλάσμα δικαίου». Σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας, το εδαφικό πεδίο εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου συνίσταται στο ότι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών κυριαρχίας των κρατών μελών ανήκει στα κράτη μέλη. Στην συνέχεια ο κ. Κατσούφρος αναφέρθηκε σε ορισμένες περιπτωσιολογικές μελέτες (case studies) και τις αντίστοιχες αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ για αυτές, ενώ ολοκλήρωσε την εισήγησή του με το συμπέρασμα ότι η ρευστότητα των εξωτερικών συνόρων με τα εσωτερικά σύνορα οφείλεται σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης συντονισμού και ανταγωνισμού τριών εννόμων τάξεων: της έννομης τάξης κάθε κράτους-μέλους, της ενωσιακής και της διεθνούς έννομης τάξης.
Τον λόγο έλαβε στη συνέχεια η κ. Αντωνία Ζερβάκη, η οποία αναφέρθηκε στην διασυνοριακή διάσταση της θαλάσσιας χωροταξίας στην ΕΕ. Αρχικά έκανε μια εισαγωγή στην φυσιογνωμία της θαλάσσιας χωροταξίας, η οποία ορίζεται ως μια διαδικασία ανάλυσης και καθορισμού θέσεων για συγκεκριμένες χρήσεις στο θαλάσσιο χώρο για την επίτευξη οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων που καθορίζονται μέσω της πολιτικής διαδικασίας. Στην συνέχεια, η Καθηγήτρια έκανε μια απεικόνιση της χωρικής εφαρμογής της και ανέλυσε τους στόχους της θαλάσσιας χωροταξίας στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων ανήκει η διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης, η ανάπτυξη των θαλασσίων μεταφορών και η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, της ανάπτυξης της αλιείας και του τομέα της υδατοκαλλιέργειας. Η κ. Ζερβάκη συνέχισε την ομιλία της παρουσιάζοντας τις βασικές αρχές εφαρμογής της στην ΕΕ και τις προκλήσεις ως προς την διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, ενώ στο τέλος της εισήγησής της επικεντρώθηκε στη σημασία που κατέχει η θαλάσσια χωροταξία στην Ανατολική Μεσόγειο και δεν παρέλειψε να αναφέρει ορισμένους προβληματισμούς.
Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση της κ. Χρυσής Τσιρογιάννη. Επίκεντρο της ομιλίας της ήταν η εξωτερική διάσταση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Μετανάστευσης και Ασύλου και ειδικότερα όσον αφορά τα ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα. Εκκίνησε την ομιλία της παρουσιάζοντας το χρονικό της θεμελίωσης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασύλου και Μετανάστευσης από την Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997) έως την Συνθήκη της Λισαβώνας (2009) και την επέκταση αρμοδιοτήτων στην ΕΕ που αυτή εισήγαγε. Εν συνεχεία, ανέπτυξε τον ορισμό των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων σύμφωνα με τον κώδικα συνόρων Σένγκεν και την έκταση της αρμοδιότητας του FRONTEX και του EASO στα εξωτερικά σύνορα. Τέλος, η κ. Τσιρογιάννη έκανε εκτενή αναφορά στις επιχειρήσεις ανεύρεσης και διάσωσης στα θαλάσσια σύνορα της ΕΕ, τα συστήματα ανταλλαγής πληροφοριών στα εξωτερικά σύνορα και στις Αποστολές Κοινής Πολιτικής Ασφαλείας και Άμυνας, οι οποίες λαμβάνουν χώρα εκτός της ΕΕ.
Στη συζήτηση που ακολούθησε, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να μοιραστούν την επαγγελματική τους πείρα και να αναπτύξουν τους προβληματισμούς τους.
