«Προκλήσεις, απειλές, παραβιάσεις απέναντι στα εξωτερικά σύνορα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο (Ι)»
Ολοκληρώθηκε με επιτυχία η 4η θεματική ενότητα με τίτλο «Προκλήσεις, απειλές, παραβιάσεις απέναντι στα εξωτερικά σύνορα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο (Ι)» στο πλαίσιο του Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου με τίτλο «Η Διαχείριση των εξωτερικών Συνόρων της ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο», το οποίο διοργανώνεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet.
Συντονιστής του τέταρτου σεμιναρίου ήταν ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet, Καθηγ. Γ. Βαληνάκης. Ως εισηγητές συμμετείχαν ο κ. Ιωάννης Βαμβάκος, Ταξίαρχος (I) και Διευθυντής του ΓΕΕΘΑ/Δ1, ο κ. Γεώργιος Χασανίδης, Πλωτάρχης και Τμηματάρχης της Διεύθυνσης Ελέγχου Αλιείας του Αρχηγείου ΛΣ.-ΕΛ.ΑΚΤ., η κ. Ζαχαρούλα Τσιριγώτη, Αντιστράτηγος ε.α. της ΕΛΑΣ, ο κ. Μανώλης Περάκης, Επίκουρος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και η κ. Ουρανία Σταθέα, Αντεισαγγελέας Εφετών Αθηνών.
Το σεμινάριο εκκίνησε με την ομιλία του Ταξίαρχου Ιωάννη Βαμβάκου, ο οποίος εστίασε στη συνδρομή των εναερίων μέσων των Ενόπλων Δυνάμεων στη Διάσωση Μεταναστών και Προσφύγων, μέσω του Αεροπορικού Τομέα του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης (ΕΚΣΕΔ). Ο εισηγητής ανέτρεξε αρχικά στο ιστορικό ίδρυσης και στο νομικό πλαίσιο λειτουργίας του ΕΚΣΕΔ, αναφερόμενος αφενός στην αποστολή του και αφετέρου στο όραμά του. Εν συνεχεία, παρουσίασε τα εναέρια μέσα του ΕΚΣΕΔ, ανέλυσε τον ρόλο του Ελληνικού Κέντρου Ελέγχου Αποστολών και επικεντρώθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζονται σε επιχειρησιακό επίπεδο. Ο κ. Βαμβάκος ανέφερε τέλος στοιχεία των πτήσεων που πραγματοποιήθηκαν στον ελληνικό χώρο κατά την περίοδο 2011-2019 για έρευνα και διάσωση, καθώς επίσης αναφέρθηκε και στην συνδρομή των εναερίων μέσων του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής.
Ο επόμενος ομιλητής του σεμιναρίου, Πλωτάρχης Γεώργιος Χασανίδης, έθεσε το θέμα των παράνομων αλιευτικών δραστηριοτήτων στα εθνικά χωρικά ύδατα. Πιο αναλυτικά, αναφέρθηκε στην Κοινή Αλιευτική Πολιτική στην ΕΕ, η οποία καθιερώθηκε κατά τις δεκαετίες 1990 και 1980 με στόχο την διατήρηση των θαλάσσιων πόρων και την διαχείριση της αλιείας και στόλων που εκμεταλλεύονται τους πόρους στα ύδατα της ΕΕ. Ο ομιλητής παρουσίασε το βασικό νομοθετικό πλαίσιο δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στον Κανονισμό 1005/2008, στον οποίο μεταξύ άλλων ορίζεται η έννοια της παράνομης αλιείας και καθορίζονται θέματα μη συνεργαζόμενων τρίτων χωρών. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στους περιφερειακούς οργανισμούς διαχείρισης αλιείας στους οποίους συμμετέχει η χώρα μας. Τέλος, ο ομιλητής έθεσε στο επίκεντρο το θέμα των ενίοτε προκλητικών τουρκικών ενεργειών στην περιοχή και εξέφρασε τον προβληματισμό του για το ενωσιακό νομοθετικό πλαίσιο που λειτουργεί περιοριστικά στους Έλληνες αλιείς.
Τον λόγο έλαβε στη συνέχεια η κ. Ζαχαρούλα Τσιριγώτη, η οποίαέκανε μια απεικόνιση της εξέλιξης του μεταναστευτικού ζητήματος από το 2000 μέχρι σήμερα. Εκκίνησε την ομιλία της παραθέτοντας τα αίτια μετανάστευσης κατά την περίοδο 2000-2010 και τις κύριες χώρες προέλευσης των μεταναστευτικών ροών. Συνέχισε την ομιλία της με την παρουσίαση στοιχείων από τα οποία προκύπτει ότι τα χερσαία σύνορα στον Έβρο αποτελούσαν την κύρια πηγή εισόδου παράτυπων μεταναστών και προσφύγων την περίοδο 2010-2012. Η κ. Τσιριγώτη τόνισε ότι οι προσπάθειες περιορισμού του φαινομένου από την ΕΕ δυσχεράνθηκαν από την τουρκική στάση τον Απρίλιο του 2020, οπότε χιλιάδες πρόσφυγες παρακινήθηκαν να μετακινηθούν προς τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Η ομιλήτρια ολοκλήρωσε της εισήγησή της με προτάσεις για την αποτελεσματική διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος, όπως είναι η παροχή κινήτρων για εθελούσιες επιστροφές μέσω χρηματοδότησης από την ΕΕ και αναβάθμιση των διμερών σχέσεων με τις χώρες καταγωγής μεταναστών και προσφύγων με σκοπό την αποδοχή επιστροφών ή την επιτάχυνση των διαδικασιών επιστροφών.
Η εισήγηση του επόμενου ομιλητή του σεμιναρίου, Καθηγητή Μανώλη Περάκη, είχε ως θέμα την ενωσιακή ρήτρα αλληλεγγύης και την ενδεχόμενη εφαρμογή της σε περίπτωση απειλής κατά των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Ο Καθηγητής ανέλυσε την έννοια της αλληλεγγύης όπως αναφέρεται στο άρ. 222 ΣΛΕΕ και της αμοιβαίας συνδρομής (άρ. 42 παρ.7 ΣΕΕ) και παρέθεσε τις περιπτώσεις στις οποίες εφαρμόζονται και τις δεσμεύσεις τις οποίες έχουν τόσο τα κράτη μέλη όσο και η ΕΕ. Στη συνέχεια ο κ. Περάκης επικεντρώθηκε στο περιεχόμενο της ρήτρας αλληλεγγύης και τις προϋποθέσεις εφαρμογής της, καθώς και στα προβλήματα εφαρμογής του άρ.42 παρ. 7 ΣΕΕ. Τέλος, η ομιλία ολοκληρώθηκε με τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την ασφάλεια και την άμυνα, όπως διατυπώθηκαν από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο του 2020.
Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση της κ. Ουρανίας Σταθέα. Επίκεντρο της ομιλίας της ήταν το ζήτημα της παραβίασης των εξωτερικών συνόρων και αν αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με μέτρα ποινικά ή δικονομικού χαρακτήρα. Η κ. Σταθέα ανέλυσε το νέο άρθρο 140 του Ποινικού Κώδικα που αναφέρεται στις «προσβολές της διεθνούς υπόστασης της χώρας» και συγκεκριμένα στις «προσβολές της διεθνούς ειρήνης της χώρας», το οποίο προβλέπει και τιμωρεί το κακούργημα της έκθεσης σε κίνδυνο πολέμου. Η ομιλήτρια παρέθεσε τον ορισμό της εχθροπραξίας όπως ορίζεται από το άρθρο και ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα κατά τα οποία τελέστηκαν εχθροπραξίες. Παρουσιάστηκαν όλες οι πτυχές της υπόθεσης Αμπντουλάχ Οτζαλάν, κατά την οποία εφαρμόστηκε το άρ. 140 ΠΚ και τέλος το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με αναφορά στο άρ. 458 ΚΠΔ.
Στη συζήτηση που ακολούθησε, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να μοιραστούν την επαγγελματική τους πείρα και να αναπτύξουν τους προβληματισμούς τους.
